Sáng ngày 23/9, tại Thành phố Hồ Chí Minh, Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội đã phối hợp với Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức hội thảo lấy ý kiến về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chuyển giao công nghệ. Sự kiện có sự tham gia của đông đảo các đại biểu, chuyên gia, nhà khoa học và doanh nghiệp, thể hiện sự quan tâm sâu sắc tới việc hoàn thiện hành lang pháp lý then chốt, được kỳ vọng sẽ tạo ra cú hích cho sự phát triển đột phá về khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số của đất nước.
Yêu cầu cấp bách từ thực tiễn
Luật Chuyển giao công nghệ năm 2017 được đánh giá đã tạo ra một hành lang pháp lý quan trọng cho các hoạt động chuyển giao công nghệ trong nước và quốc tế. Tuy nhiên, sau gần một thập kỷ thi hành, bộ luật này đã bộc lộ những hạn chế và bất cập nhất định. Thực tiễn cho thấy, các quy định hiện hành chưa theo kịp tốc độ phát triển vũ bão của khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo trên thế giới. Một số vấn đề nổi cộm được chỉ ra bao gồm: đối tượng công nghệ được điều chỉnh chưa bao quát các công nghệ mới; chính sách tài chính, pháp lý cho các bên tham gia chuyển giao chưa đầy đủ; thiếu cơ chế khuyến khích chuyển giao công nghệ nội sinh; thị trường khoa học công nghệ còn yếu; và công tác quản lý nhà nước chưa thực sự hiệu quả.
Phát biểu tại hội thảo, ông Nguyễn Phương Tuấn, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường, nhấn mạnh rằng việc sửa đổi, bổ sung Luật là “cần thiết và cấp bách”. Ông khẳng định đây là dịp quan trọng để lắng nghe tiếng nói của các bên liên quan, từ đó hoàn thiện khung pháp lý phục vụ mục tiêu phát triển kinh tế – xã hội, đặc biệt trong bối cảnh chuyển giao công nghệ đóng vai trò then chốt cho đổi mới sáng tạo và tăng trưởng chất lượng cao.
Những định hướng sửa đổi mang tính đột phá
Đại diện cơ quan chủ trì soạn thảo, ông Nguyễn Mai Dương, Cục trưởng Cục Đổi mới sáng tạo (Bộ Khoa học và Công nghệ), cho biết dự thảo Luật lần này tập trung sửa đổi, bổ sung 26/61 điều, xoay quanh 6 nhóm chính sách trọng tâm:
1. Xác định lại phạm vi công nghệ điều chỉnh: Mở rộng để bao quát các công nghệ mới theo xu thế thế giới như công nghệ xanh, công nghệ số.
2. Hỗ trợ và thúc đẩy chuyển giao công nghệ nội sinh: Khơi thông luồng công nghệ giữa các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân trong nước, đặc biệt là giữa cơ sở nghiên cứu và doanh nghiệp.
3. Phát triển thị trường khoa học và công nghệ: Hướng đến hoạt động chuyên nghiệp, minh bạch và hiệu quả.
4. Tạo động lực tài chính, thể chế và pháp lý: Xây dựng các quy định khuyến khích, ưu đãi hấp dẫn cho cả bên chuyển giao và bên nhận chuyển giao.
5. Tăng cường kiểm soát chuyển giao công nghệ xuyên biên giới: Vừa đảm bảo an ninh công nghệ, vừa thúc đẩy hợp tác quốc tế hiệu quả.
6. Nâng cao năng lực quản lý nhà nước: Tăng cường giám sát, thống kê và đo lường hiệu quả của hoạt động chuyển giao công nghệ.
Mục tiêu của việc sửa đổi là nhằm tăng cường tính minh bạch, hiệu quả quản lý, đồng thời tăng cường phân cấp và đơn giản hóa thủ tục hành chính, tạo môi trường thuận lợi nhất cho các giao dịch công nghệ và tài sản trí tuệ.
Những vấn đề cần tiếp tục làm rõ
Tại hội thảo, các đại biểu đánh giá cao nhiều điểm mới của dự thảo, đặc biệt là nhóm chính sách về tạo động lực tài chính và việc mở rộng phạm vi điều chỉnh đối với các công nghệ mới. Tuy nhiên, nhiều ý kiến thẳng thắn cũng đã được đưa ra nhằm góp phần hoàn thiện dự án luật.
Một trong những vấn đề được quan tâm là góp vốn bằng công nghệ. Dù luật khuyến khích nhưng thực tế lại chưa có hành lang pháp lý cụ thể về thẩm định giá công nghệ khi góp vốn, dẫn đến tính khả thi không cao. Các đại biểu đề nghị ban soạn thảo cần nghiên cứu, làm rõ hơn vấn đề này.
Bên cạnh đó, nhiều đại biểu cũng chỉ ra những khó khăn, vướng mắc trong việc triển khai các chính sách ưu đãi tại địa phương, sự mâu thuẫn giữa các quy định pháp luật, hoặc tình trạng thiếu quy định để quản lý. Một vấn đề khác được nêu ra là sự cần thiết phải có cơ chế phối hợp rõ ràng với chính quyền cấp xã, đặc biệt khi vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp, do các hoạt động chuyển giao công nghệ trong nông nghiệp, hợp tác xã có liên quan mật thiết đến cấp cơ sở.
Ngoài ra, việc làm rõ các thuật ngữ mới như “chuyển giao công nghệ không tiếp xúc”, “công nghệ mới”, “công nghệ xanh”… cũng được cho là hết sức cần thiết để đảm bảo tính thống nhất trong áp dụng pháp luật.
Kết luận hội thảo, ông Nguyễn Phương Tuấn ghi nhận các ý kiến đóng góp sâu sắc và chỉ ra 5 nội dung mà cơ quan soạn thảo cần tiếp tục nghiên cứu, làm rõ, bao gồm: thuật ngữ, sàn giao dịch, nghiên cứu tự công bố công nghệ và ứng dụng AI. Ông khẳng định đây là một dự án luật khó, có tác động trực tiếp đến việc nâng cao năng suất và sức cạnh tranh của nền kinh tế, do đó Thường trực Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường mong muốn sẽ tiếp tục nhận được sự chung tay góp ý từ các chuyên gia, nhà khoa học và doanh nghiệp để hoàn thiện dự án Luật với chất lượng cao nhất.
Nguồn: Tổng hợp.
